Tuesday, March 25, 2008

and if you have Ariel Mon in your Word fonts ...

... you would be able to read this! This is one of the many documents I wrote and had translated. This page is titled "Active Learning : Using Your Classroom".

ÈÄÝÂÕÒÝÉ ÑÓÐÀËÖÀÕ - ªªÐÈÉÍ ÀÍÃÈÉà ÀØÈÃËÀÕ

Øèíæèõ, çîõèîõ, á¿òýýõ, õýëýëöýõ áà àñóóëò àñóóõûã õ¿¿õýä çºí㺺𺺠ë õèéäýã. Áàãø íàð àíãèä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõ áà õè÷ýýëèéí ÿâöàä àíõààðàëòàé àæèãëàõ, õ¿¿õäýä ñóðàõ áîëîìæ áàéãàà ýñýõèéã ìýäýæ àâàõ õýðýãòýé. Õ¿¿õä¿¿ä ñóðãóóëüä õýçýý ÷ óéäàõ ¸ñã¿é.

¯ð àøèãòàé áîëîâñðîë
- Õ¿¿õä¿¿ä øèíæèõ, õýëýëöýõ, á¿òýýõ, àñóóëò àñóóõ áà àñóóäëûã øèéäýæ áîëîõ õè÷ýýë ¿éë àæèëëàãààíóóäûã îðîëöóóëàõ
- Õ¿¿õä¿¿ä õè÷ýýë¿¿äýýñ ñóðñàí ç¿éëýý íýãòãýõ áà õÿíàæ øàëãàõ
- Õ¿íäðýë¿¿ä áàéõ – òýä õýö¿¿ ç¿éëòýé òóëãàðàõàä øèéäýæ ÷àäàõ ÷àäâàðòàé áàéõ

Èäýâõòýé ñóðàõ àíãèéã áèé áîëãîõ íü ìàø ýíãèéí þì. Áàãø ÿíç á¿ðèéí ¿éë àæèëëàãààã õèéëãýõ. ¯éë àæèëëàãààíû õýñýã á¿ð íü õºòºëáºðèéí ººð ººð õýñã¿¿äèéã õºãæ¿¿ëäýã. /Àíãèéí õ¿¿õä¿¿äèéí òîîã 5-ä õóâààõ. Èíãýâýë ýíý íü ÷àìä õýäýí ¿éë àæèëëàãààíû õýñýã õýðýãòýé áîëîõûã õýëæ ºãíº./

Õ¿¿õä¿¿ä õèéæ ýõëýõýýñ ºìíº òýä ä¿ðìèéã ñàéí îéëãîñîí ýñýõèéã ñàéí øàëãàõ:
• Òýä ÿìàð ÷ ¿éë àæèëëàãààã ñîíãîæ áîëíî.
• Òýä äàõèí ººðèéã ñîíãîæ áîëîõ áà ãýõäýý ýõíèéõèéãýý ñàéí öýãöýëñýí áàéõ ¸ñòîé.
• Òýä áàõèð÷, øèäëýõ ýñâýë ìàðãàëäàõ ¸ñã¿é. Õýðýâ òýãñýí òîõèîëäîëä õàæóó òèéø íü 2 ìèíóò ñóóëãàæ ººð õ¿¿õä¿¿ä ÿàæ òàéâàí òîãëîæ áàéãààã õàðóóëàõ
• Òýä ººðèéíõºº õýñãèéí þìíóóäûã õàìãààëàõ. Æ íü: íîìòîé õýñýãò ãóðèë áàéæ áîëîõã¿é.
• Íàñàíä õ¿ðýã÷èä õýñã¿¿ä äýýð î÷èæ ÿìàð ñîíèðõîëòîé ç¿éë õèéæ áàéãààã àñóóõ
• Äóóññàíû äàðàà á¿ãä ñóóãààä þó íü ñîíèðõîëòîé áàéñàí áèä þó ìýäýæ àâñàí ãýõ÷èëýí ÿðèëöàõ

Òîãëîæ ýõëýõýä òàéâàí ýõëýë áîë ìàø ÷óõàë áàéäàã. Õ¿¿õä¿¿äèéã ¿éë àæèëëàãààíû õýñýã á¿ð ë¿¿ ã¿éõèéã çºâøººð÷ îãò áîëîõã¿é. ×èìýýã¿é òîãëîîì òîãëîõ, æ íü: Õºøºº áîëîõ, õ¿¿õä¿¿äèéã íýã íýãýýð íü õèéëã¿¿ëæ ýõë¿¿ëýõ.

ßìàð íýãýí äîõèîòîé áàéõ íü ìàø ÷óõàë, èíãýñíýýð õ¿¿õä¿¿ä òýð äîõèîãîîð òýð äàðóé íü çîãñîæ äàðààãèéí çààâðûã ñîíñîõ. Ãýõäýý ¿¿íèéã ÿã ë øààðäëàãàòàé ¿åä õèéõ ¸ñòîé áà ÷è ººðºº äîõèî ºãñºí ¿åäýý áàñ ÿðèõã¿é áàéõ, õ¿¿õä¿¿ä áàñ ÷àìàéã ë äóóðàéíà!





ÕÀÐÀÀ, ÑÎÍÑÃÎË ÁÎËÎÍ ÌÝÄÐÝÕ¯É ¯ÉË ÕªÄ˪ËÈÉÍ ÀÐÃÀ ǯÉ:
ÆÈØÝÝ

ÇÎÐÈËÃÎ= Ẻðºíõèé, äºðâºëæèí áà ãóðâàëæèí ãýæ þó áîëîõûã çààõ:

ÒÀÍÄ ÕÝÐÝÃÒÝÉ
Õàéðöàãàíä Ẻðºíõèé, äºðâºëæèí, ãóðâàëæèí ä¿ðñ¿¿ä áàéõ (õàéðöàãíààñ ãàðãàæ òàâèõ ã.ì)
3 æèæèã ¿ç¿¿ëýõ öààñ
3 øèðýý

• Õ¿¿õä¿¿äýä Ẻðºíõèé ãóðâàëæèí äºðâºëæèí ä¿ðñíèé öóãëóóëãûã õàðóóëíà. Òýä ä¿ðñýýðýý òîì æèæãèéí õýìæýý íü ººð áàéõ. Õ¿¿õýä á¿ðä õàìãèéí áàãàäàà íýã ä¿ðñ îíîãäîõîîð áàéõ.
• Õ¿¿õä¿¿ä òîéðãîîð äàìæóóëàí ÿâóóëàõ, èíãýõäýý õ¿ð÷ ¿çýõ, ìóðóé òàõèð áà øóëóóí òàëóóäûã õàðàõ, áóëàíãóóäûã òîîëîõ ã.ì. Õ¿¿õýä á¿ðä ä¿ðñ áàéãàà ýñýõèéã íÿãòëàõ
• Õýí ìóðóé òàõèð ä¿ðñòýé áàéãààã àñóóõ. Òèéì ä¿ðñòýé õ¿¿õä¿¿äèéã ä¿ðñèéã íü íýã øèðýýí äýýð òàâèóëàõ ãýõ÷èëýí áóñàä áàñ ººð ä¿ðñ¿¿äèéã ººð øèðýýí äýýð òàâèõ.
• Õ¿¿õä¿¿äèéã ìóðóé ä¿ðñòýé á¿ëýã ð¿¿ õàðààðàé ãýæ õýëýõ. Èæèë ç¿éë íü þó áàéíà âý? ßëãààòàé þì íü þó áàéíà âý? Òýãýõýýð õ¿¿õä¿¿ä ìóðóé òàõèð ä¿ðñò á¿ëãèéí ä¿ðñ íýã ÷óõàë ç¿éëýýðýý ÿã èæèë áàéãààã õàðíà. (õýìæýý íü ººð áàéãààã ÷ áàñ) Èíãýýä òýð ä¿ðñ áîë Ẻðºíõèé ä¿ðñ þì ãýäãèéã õýëýõ. Õ¿¿õýä á¿ð Ẻðºíõèé ä¿ðñ áàðüñàí ýñýõèéã íÿãòëàõ.
• Äàðààãààð íü õ¿¿õä¿¿äèéã ººð á¿ëýã ð¿¿ õàðààðàé ãýõ õýëýõ. Ýíý íü õîëèìîã ä¿ðñòýé á¿ëýã áàéíà. Òýäíèé çàðèì íýã ä¿ðñ 3-í áóëàíòàé çàðèì íýã íü äºðâºí áóëàíòàé áàéãààã àíçààðààðàé õýìýýí äýìæèæ ºãºõ.
• Õ¿¿õä¿¿äýýð òýäãýýðèéã 3-í áóëàíòàéãààð íü 4-í áóëàíòàéãààð íü 2 ÿëãóóëíà. Òýäýíä 3-í áóëàíòàé íü ãóðâàëæèí þì ãýäãèéã õýëýõ. Õ¿¿õýä á¿ðò ãóðâàëæèí ä¿ðñ áàéãààã íÿãòëàõ.
• 4-í áóëàíòàé ä¿ðñèéã õàðàõ. Õ¿¿õä¿¿ä òàëóóäûíõ íü òàëààð þóã àíçààð÷ áàéíà âý? Òàëóóä íü á¿ãä èæèë áàéãààã àíçààð÷ áàéíà óó õýìýýí òýäýíä äýìæëýã ºãºõ. Òýä òàë á¿ðèéã íü õóðóóãààðàà ãóòëààðàà ã.ì ýýð õýìæèæ øàëãàæ ¿çýõ. Òýãýýä õýðýâ 4-í áóëàíòàé á¿õ òàëóóä íü èæèë áàéâàë äºðâºëæèí ä¿ðñ áàéíà ãýäãèéã õýëýõ. Õ¿¿õýä á¿ðò äºðâºëæèí ä¿ðñ áàéãàà ýñýõèéã øàëãàõ.

Îäîî òà á¿õ ä¿ðñ¿¿äèéã õàéðöàãàíä áóöààæ õèéõ áà íýã þìóó õî¸ð óäàà äàâòàæ õàéðöàã ðóó õèéíý. Èíãýõ ¿åä á¿õ õ¿¿õä¿¿ä íýãýýñ èë¿¿ ä¿ðñèéã áàðüæ øèíæèæ ¿çíý.

• Òýäãýýð ä¿ðñýý çóðàã õèéõýä àøèãëàõ. Òýä ä¿ðñ¿¿äèéã àøèãëàí ìàøèí /õ¿í/ áàéøèí /ìîðü/ öýöýã õèéæ ÷àäàõ óó? Òýä íàð ÷èíèé õýëýýã¿é ç¿éëèéã õèéæ ÷àäàæ áàéíà óó?

Îäîî òà õè÷ýýë õýð ÿâàãäñàíàà ¿íýëæ ä¿ãíýõ.
• ĺðâºëæèí, ãóðâàëæèí, Ẻðºíõèé㺺ð õèéñýí çóðãóóäûã ãóðâàí ººð õàíàíä òàâèõ. Õýí îéëãîñîí, õýí ñàéí îéëãîîã¿é áàéãààã ä¿ãíýæ òîéðîã áîëîí òîãëîõ.


ÒÀÍÛ ÕÈ×ÝÝË ÇÎÐÈËÃÎÒÎÎ Õ¯ÐÝ ¯¯?
Õýðýâ áàðàã á¿õ õ¿¿õä¿¿ä ä¿ðñí¿¿äèéí õîîðîíäîõ ÿëãààã îéëãîæ, íýðëýæ ÷àäàæ áàéâàë òàíû õè÷ýýë àìæèëòòàé ãýñýí ¿ã! Ãýõäýý òà ýíý õè÷ýýëèéã 2 þìóó 3-í ººð ºäºð çààõ ¸ñòîé.

Äàðààãèéí àëõìóóä
Áàðàã á¿õ õ¿¿õä¿¿ä îéëãîñîí áîë òýãø ºíöºãò, õàãàñ òîéðãèéã òàíèëöóóëæ áîëíî.

ÕÀÐÀÀÍÛ- õ¿¿õä¿¿ä ìàø îëîí ÿëãààòàé ä¿ðñ¿¿äèéã õàðæ ÷àäàõ, õýðõýí èæèë ÿëãààòàé áàéãààã áîëîí çóðãàíä ÿàæ òîõèðóóëñíûã õàðàõ

ÑÎÍÑÃÎËÛÍ – õ¿¿õä¿¿ä áèå áèåíèéõýý ä¿ðñèéã ÿðèëöàõ, èæèë ÿëãààòàé ç¿éëèéã íü õàéõ, õî¸ð äàõü óäàà íü òýä ººðñ人 áîëîí íàéçóóä íü ÿìàð ä¿ðñ àâñíûã õàðàõ ã.ì.

ÌÝÄÝÐÕ¯É ÁÀ ¯ÉË ÕªÄ˪ËÈÉÍ – õ¿¿õä¿¿ä ÿëãààòàé ä¿ðñ¿¿äèéã õ¿ð÷ ¿çýõ, øóëóóí äóãèðàã òàëóóäûã èëýõ, õóðö áóëàíãóóäàä õ¿ð÷ ¿çýõ….. Çàðèì íü í¿¿ðýíäýý õ¿ðãýæ ¿ðýõ ýñâýë àìàíäàà õèéæ áîëíî.




Bayirlala. Bayirte.

Back in UB

These people were practising for an official ceremony in Sukhbataar Square. The costumes were all absolutely fantastic .... They were doing really stately choreographed "dances" on the steps, to music of long trumpets, horse-head fiddles and huge big drums. Fantastic.



... back across the steppe

Leaving Dornod



We left at about 7.30am on Wednesday 19th March, in the VSO jeep. I was with Mavis & Deborah, and also Chukka (driving) and Duya. It was a lovely journey, and really good to drive back instead of flying - what some would call "closure". Anyway, it was great to see the countryside recovering from winter. Although I did slip on some frozen horse pee and sprain my wrist. I've made some great friends here - am very lucky.

These are what Chukka thought were military defences, left over from the Japanese / Chinese wars of the 1930s. I think.

Building 31



This photo is of my "jijour", the lady who keeps the stairs clean, does repairs etc. She was really really kind to me and took me under her wing, checking I knew where the milk sellers were, checking who was knocking on my door etc. When I was clearing out my flat I gave her some piles of stuff - clothes I hadn't worn, kitchen stuff etc. She was absolutely delighted. When I gave her the two wee ger stools, she said that all these years her and her granddaughter had just been sitting on the floor - she couldn't afford furniture for her house .... Her house is the cupboard under the stairs where you would usually keep the hoover. Hmmmmmm.

On the last morning, she came to visit me and we sat and had breakfast together. It was just lovely - we couldn't really have a conversation, but it was just really nice to sit and eat together.

From the plane




If we had meetings in UB,we would usually fly there as the journey overland in winter could be rather hazardous, and at any time of year was never less than 14 hours .... This is Dornod in January.

At the Market




These people on the bikes ride their bikes ALL through the winter .... They usually wear some sort of helmet because they need the visor to keep the sand or snow out of their eyes.

A man had come in to town, dressed in a really nice del with fancy belt, on his horse,with its foal following. The foal was very nervous of cars, people, plastic bags etc ... but it didn't want to leave its mum, and so stood with her outside the shop while the man was inside.

The billiard tables are a big draw at the market. They were covered over from November to February because it was too cold to stand outside, but they were uncovered again when I left.